Er wordt wel eens gezegd: "Voed niet je planten maar voedt je bodem". Dit is een waarheid die klopt als een dubbeldekker. Vorig jaar schreef ik een Ebook over hoe de moestuinbodem in elkaar zit. Je kunt het via deze link het Ebook gratis downloaden. In dit artikel echter bekijk ik het veel praktischer en probeer ik stap voor stap uit te leggen wat je kunt doen. Een gezonde bodem is de basis van gezonde planten. Wanneer je moestuin bodem in topvorm is heb je ook minder bestrijdingsmiddelen nodig. "Wanneer je je moestuinbodem met een goede grondvoorbereiding gezonder maakt, maak je ook jezelf gezonder" (Frank Tozer, gerespecteerd tuinier). Biologische grond is rijk aan humus. Humus is het eindproduct van het bodemleven die aan de slag gaat met bladeren, afgereden gras, houtsnippers, ... enz. Het is het zwarte goud uit je moestuin en houdt goed vocht vast maar is toch los omdat er ook voldoende lucht in je bodem zit. Alsof er lijm in je moestuinbodem zit (niet doen hé, lijm toevoegen :) ). Na een goede grondvoorbereiding zit je grond vol nuttige mineralen, die zorgen voor heel sterke planten. Een goede moestuinbodem is in interactie met levende beestjes in je grond, regenwormen, schimmels en goede bacteriën die de fitnessers zijn van je moestuin. Ze houden je moestuin in topvorm én houden ook de zuurtegraad (Ph) van je moestuin in balans. Zo moestuinvrienden, hoe je kunt weten of je moestuingrond in topvorm is en wat je kunt doen om hem in topvorm te krijgen, lees je hier onder.

Hoe kun je de gezondheid van je moestuinaarde bepalen

Wat zit er in een gezonde bodem ?

Er zitten ongeveer 17 elementen in je moestuinbodem die heel belangrijk zijn. Stikstof, fosfor en potassium (ook wel Kalium genoemd) zijn daarvan de primaire voedingsstoffen of macronutriënten. Dit komt omdat planten van deze 3 groentenlekkernijen het meeste opnemen in hoeveelheid. Als je meststoffen koopt, dan staan deze 3 macrovoedingsstoffen ook het duidelijkst vermeld op de verpakking. Daarnaast heb je calcium, magnesium en zwavel. Die 3 voedingsstoffen worden ook de secundaire voedingsstoffen genoemd en zijn ook voor de veel planten heel belangrijk. Tot slot heb je ook nog de micronutriënten zoals boor, koper, ijzer, mangaan, zink, kobalt die niet door alle planten opgenomen worden en vaak heel specifieke functies hebben. Kobolt bijvoorbeeld wordt enkel door peulgewassen gebruikt om stikstof in de grond te brengen. wisselteelt gebeurt dus ook voor een reden. Naast de voedingsstoffen die heel belangrijk zijn in je moestuin grond, is er iets dat je bij je grondvoorbereiding zeker moet testen, namelijk de zuurtegraad van je grond, uitgedrukt in pH. Is de pH waarde te hoog of te laag in je moestuin, kunnen je groenten en fruit zich kotsmisselijk voelen en geen hap door e keel krijgen. je planten hebben natuurlijk geen keel maar je snapt wel wat ik bedoel.

Bij de grondvoorbreiding je moestuingrond testen

Je kunt bij een bodemkundige dienst in jouw regio je grond laten testen. Ik deed het ook ooit toen ik in 2015 een nieuw stuk grond in gebruik nam. Dat is heel interessant. Een bodemkundige dienst kan heel gedetailleerde informatie geven. Ik liet mijn grond bijvoorbeeld ook testen op zware metalen. Hier onder een samenvatting van mijn moestuinbodem, in die tijd een zandbak zonder humus en organisch materiaal. Ik heb deze test laten uitvoeren door de Bodemkundige dienst van België. In Nederland is er vast ook een dienst die dit kan laten uitvoeren. Een basistest kost ongeveer 80 euro, afhankelijk van hoe veel je wil testen (zware metalen bvb) kan er nog wat bijkomen. Je moet op 6 plaatsen een grondstaal nemen, in een zakje doen en opsturen. Twee weken later krijg je het resultaat in de bus. Er bestaan ook zelftestkits waarbij je bij je grond voorbereiding vrij accuraat de NPK (stikstof-fosfor-kalium) en pH-waarde in je moestuin kunt gaan bepalen. Een doosje met 10 tests in kost je tussen de 20 en 50 euro. Moestuinweetjes heeft bij verschillende bedrijven een voorbeeld testkit opgevraagd. Een leuk thema voor een filmpje op Moestuin TV om die testers eens te gaan vergelijken. De beste kunnen we dan ook in onze webwinkel opnemen. Wil je meer lezen over zuurtegraad in de moestuin kun je deze link volgen. Je kunt je zuurtgegraad bijsturen met compost (om de grond zuurder te maken) of met zeewierkalk (om de grond minder zuur te maken) Het beste ogenblik om je grond te testen is in de herfst of in de lente, net voor je grondverbetering of mest toevoegt. Belangrijk : Voedingswaarden, zuurtegraad, hoeveelheid mineralen, humus- of koolstofwaarden kun je heel wetenschappelijk en wiskundig gaan benaderen. Je kunt ook je gezond verstand gebruiken, kijken naar je moestuin wat er gebeurt in je moestuin en op gevoel werken. Ik geef je mee wat ik weet over grondvoorbereiding en bemesting.

Grondvoorbereiding en meststoffen toevoegen, hoe ga je te werk

Hoe een moestuinbodem werkt, kun je lezen in het Ebook dat ik schreef : Mijn Biologische moestuin. In dit artikel wil ik stap voor stap kijken wat we moeten doen voor een moestuin die bulkt van de gezonde eigen groenten.

De basis van grondvoorbereiding : De bodemstructuur verbeteren, grondverbeteraar toevoegen met organisch materiaal dat humus wordt ...

In een zandbak en op een blok klei is het niet goed tuinieren. In de zandbak stroomt het water gewoon dwars door de grond en spoelen heel veel voedingsstoffen weg. Op een blok klei blijft het water staat en rotten je planten weg. Om tot een moestuingrond te komen waarin we goed kunnen kweken moeten we eerst de structuur aanpakken en een systeem creëren dat bodemleven organisch materiaal, omzet in humus. Humus is het hapklare eten voor je planten met heel veel voeding in. Zeker de micronutriënten die je moeilijker met biologische NPK mestkorrels kunt meegeven zitten in humus. Humus is de afbraak van organisch materiaal (takjes, blaadjes, plantenresten, dierlijke mest, dode diertjes, ...) en bevat voeding die je niet in een doosje kunt kopen.

compost of stalmest geeft organisch materiaal dat humus wordt

Een grond met veel organisch materiaal bulkt van het bodemleven (wormen, kleine diertjes, goede schimmels en goede bacteriën) die aan de lopende band humus produceren. Wat achteraan een regenworm komt is puur humus, wat een schimmel omzet in humus is gastronomie voor je groenten. Zie je veel regenwormen in bijvoorbeeld je aardappelenbed bij het omwoelen of poten, droom dan al maar van dikke knoeperds van aardappelen. Je grond zit vol humus en voeding én, heel belangrijk, humus houdt heel veel vocht vast wat in periodes van droogte wel een heel handig kan zijn.

Wanneer je grondvoorbereiding doen met wat en wanneer ?

Je kunt in de herfst je grondvoorbereiding doen en in de vroege lente. In de herfst gebruik je vooral organisch materiaal dat heel intens is in samenstelling zoals verse stalmest of verse compost. De intensiteit van bijvoorbeeld kippenmest zal afgezwakt worden door regen en wind tijdens de winter. Het stro uit stalmest zal tijdens de winter verteren in de grond. Stukjes banaan of houtsnippers uit je compost die nog niet volledig verteerd zijn uit je compost hebben nog alle tijd om te teren. Je kunt in het najaar uiteraard ook geteerde compost gebruiken. De compost die we met Moestuinweetjes in onze webwinkel aanbieden is voor een groot stuk verteerd en een hapklare brok voor je bodemleven en ook je groenten. Verteerde compost kun je meteen inwerken met een groentenspade in de herfst en deze hapklare moestuinlekkernij kun je ook toepassen in de lente. Verse compost en verse stalmest die je in de herfst dampend toevoegt laat je best gewoon op de bodem liggen in een dikke laag. Wanneer het verteringsproces in je bodem moet verder zetten, dan neemt dat proces ook voedingsstoffen uit je grond en dat is niet de bedoeling. Een dekentje compost of stalmest voor de winter s dit top. Sommige tuiniers leggen een laag van wel 10-20 cm dik. Het bodemleven knabbelt aan je stalmest of compost en zet alles om in voedingsstoffen voor je groenten. In het voorjaar kun je dan de laag stalmest of compost die veel dunner geworden is, met een Woelvork of groentenspade inwerken.

Je moestuingrond beter nog meer voeden met biologische mestkorrels in het voorjaar of bij de uitplant

Met wat je hierboven leerde heb je al het volgende in je bodem : lucht (compost of stalmest inwerken), water (humus en organisch materiaal houden het vocht beter vast in je bodem), bodemleven (zolang bodemdiertjes organisch materiaal op hun menu krijgen, lucht en vocht hebben blijven ze in je grond) en humus (het zwarte goud voor sterke planten, verteerd organisch materiaal dat een delicatesse is voor mooie sterke planten met groen blad, sterke wortels en mooie vruchten). Met deze grondvoorbereiding kun je naar de oorlog, het moestuinseizoen kan beginnen. Je kunt alles wat je las voor alle bedden gebruiken. Je kunt de wereld aan. Maar je bent er nog niet. Een wijze man zei mij ooit : "Als je denkt dat je er bent, ben je er geweest". Dat is in alles zo dat je wil doen groeien. Een relatie, een gezin, een bedrijf, ... Het ogenblik dat je achteruit gaat leunen en zegt : "Ik ben er, nu gaat de rest van de groei vanzelf" ... heel gevaarlijk. We moeten nog gewasbescherming doen, we moeten onkruid de baas blijven, we moeten bij droogte en in de serre of tunnelserre ook alert zijn om op tijd water te geven. Maar onze moestuinpassie stuwt ons in die richting. Dat laatste bezoekje bij schermlicht aan de jonge slaplantjes of nog een klein stukje vrij maken om morgen zoete aardappel te planten, ... heerlijk is dat.

Meststoffen in de moestuin bij grondvoorbereiding

De stalmest en compost die nu in de grond zit zal al je gewassen een dienst bewijzen. De basis ligt er. Doe je net als ik aan wisselteelt, dan kun je per bed gaan nadenken wat er nog nodig is om de groenten die je op dat specifieke bed wilt kweken optimaal te voeden. Goed nieuws, in het peulenbed heb je weinig werk. De verse mest en compost van in de herfst en de verteerde compost en mest die je in de lente toevoegde zijn ruim voldoende om te kweken. Je hoeft niets extra te doen. Maar in de andere bedden kun je, en in sommige gevallen, moet je nog extra voedingsstoffen toevoegen. Voor we over meststoffen beginnen dit : Ik werk met biologische meststoffen en raad kleine hoeveelheden aan. Overbemesten is niet nodig, zeker als je basis (compost/stalmest) goed is. Kijk steeds op de verpakking wat de aanbevolen hoeveelheid is die de fabrikant aanraadt. Weet dat vaak ietsje overdreven is en geen rekening houdt met de voeding al die aanwezig is in je moestuinbodem. Bij uitgeputte bodems na de teelten van bijvoorbeeld koolgewassen, pompoenen, aardappelen en tomaten kun je beter de aanbevolen hoeveelheid van de fabrikant gebruiken. Mijn 4 populairste meststoffen :

• zeewierkalk
• universele biologische mestkorrels voor moestuin
• Biologische mestkorrels voor tomaten en vruchtgewassen
• Magnesiumsulfaat

De klassiekers, bitterzout en zeewierkalk

Wat bij de grondvoorbereiding niet mag ontbreken zijn twee producten die heel nuttig kunnen zijn. Iedere groente heeft baat bij bitterzout, ook wel epsomzout of Magnesiumsulfaat genoemd. Wat het is en wat het doet kun je hier lezen in een artikel dat ik schreef: Bitterzout, magnesiumsulfaat, of Epsomzout – Het spotgoedkope geheim. Je kunt bitterzout in zijn pure vorm toedienen bij grondvoorbereiding aan 50-100 gram per m² waar je gaat zaaien. Bij gewassen die je uitplant doe ik meestal een soeplepel in het plantgat dat ik goed meng met de aarde voor ik uitplant. Ik maak dus mijn plantgat iets groter dan de kluit aan mijn plant en werk het bitterzout nog wat in met een schopje in. Dan hebben we nog zeewierkalk, dat bevat uiteraard calcium, maar ook magnesium en tal van micronutriënten die je grond in topvorm brengen. kalk hebt ook tegen knolvoet, een ziekte bij koolsoorten en zorgt voor stevige celwanden in je plant en voorkomt dus ook neusrot bij tomaten, pepers en paprika's. 80 gram per vierkante meter (twee handjes vol als je gemiddeld grote handen hebt) en je grond is in topvorm. Heb je last van een zeer hoge pH (waarde van zuurtegraad) in je tuin, vermijd dan teveel kalk. Boven de 7.0 zou ik geen zeewierkalk toevoegen. Meer over zuurtegraad in je moestuin, in dit artikel : pH zuurtegraad in de moestuin

Hoe pas ik biologische mest korrels, kalk en bitterzout toe bij de grondvoorbereiding

compost en stalmest voegen we toe voor we met een Woelvork of een groentenspade de grond wel 25 (Woelvork) tot 50 cm (dubbel spitten) bewerkt is. Maar de biologische mestkorrels die we inwerken, voeg ik niet toe vóór het spitten maar tussen en omwoelen of spitten en het fijnharken. Ik gebruik enkel de Woelvork, ik bewerk dus enkel de bovenste 25 cm van mijn moestuinbodem. Ik ga als volgt te werk.

• Champost, compost of stalmest verspreiden over mijn bedden. Als ik dit voor de winter doe, laat ik het heel de winter liggen tot maart. Als ik pas in maart mijn compost en stalmest (in dat geval verteerd) over mijn bedden verspreid, dan ga ik meteen naar de volgende stap.
• Ik neem mijn Woelvork en woel de grond goed om (zie filmpje). De compost is nu niet alleen in de lengte en breedte goed verspreid, maar ook in de diepte. De bodem ligt er echter in brokken en luchtzakken bij dus ik moet deze nog fijn maken.
• Maar voor ik de grond fijn maak, voeg ik de biologische mestkorrels toe. 40 tot 200 gram per m2 volgens de teelt.
• Vervolgens bewerk ik alles grof met een haakse riek of krauwel en werk ik alles fijn met een cultivator met 3 of 5 tanden of een fijne hark naargelang de teelt. Je snapt dat het bed om wortels te zaaien er iets fijner bijligt dan het bed waar ik pompoen ga kweken.

Vloeibare mest en mestkorrels

Ik gebruik beide, weet dat vloeibare mest gemiddeld sneller opneembaar is als mestkorrels maar ook sneller uitspoelt in je tuin. In oktober vloeibare mest voor vruchtgewassen toedienen in je tuinkast of serre voor je tomaten is verspilling van tijd en geld, in volle bloei en vruchtzetting is het een schitterend idee. Klinkt ook logisch hé. Mestkorrels hebben een tragere werking en doen er vaak een paar weken over eer ze voldoende afgebroken en opneembaar zijn voor je planten. Mestkorrels zou ik ook maar in het voorjaar toevoegen of bij het uitplanten.

Extra mestkorrels bij aardappelen

Naast de compost en stalmest die vol organisch materiaal zitten en hopelijk ook kronkelende regenwormen en andere bodemdieren, goede schimmels en dito bacteriën voeg ik nog een grote hoeveelheid biologische mestkorrels voor aardappelen toe die je aardappeloogst nog gaan verbeteren. Zo haal je het beste resultaat uit de moestuinruimte die je beschikbaar hebt.

Koolgewassen extra mestkorrels geven

De kolen kun je meer compost en meer stalmest geven dan je andere bedden want de meeste koolsoorten zijn grote veelvraten en nemen veel energie om hun kool te ontwikkelen. Je kunt dus bij de aanplant een extra stikstofhoudende biologische meststof toedienen. De universele biologische mestkorrels voor de moestuin zijn heel goed voor alle koolgewassen. Heb je apart nog wat koemestkorrels staan, dan kun je die ook inwerken bij je grond voorbereiding. Ook al hebben kolen graag veel voeding, overdrijf niet en kijk goed op de verpakking. Teveel mest kan ziektes en een slechte vorming van je kool veroorzaken.

Bladgewassen een extra boost geven

Heb je veel compost of stalmest gebruikt zit er al veel organische materiaal in de grond die voeding bevat maar een kleine hoeveelheid universele biologische mestkorrels voor de moestuin zal je bladgewassen nog beter doen groeien. Ik gebruik 0 tot 100 gram korrels per m² afhankelijk van hoeveel compost ik heb kunnen toedienen. Let op als je je bladgewassen bemest dat je niet te veel toedient want een teveel aan stikstof zet zich in de plant om in nitraten en dat is niet de bedoeling.

Vruchtgewassen mestkorrels meegeven bij de grondvoorbereiding

Vruchtgewassen zijn heel divers. Je hebt monsterpompoenen die meer als 100 kilo wegen en je hele grond uitputten en je hebt dan ook pepertjes die heel weinig voeding nemen. De kunst is dus om te doseren. Ik gebruik biologische mestkorrels voor tomaten, vruchtgewassen en serreplanten. Bij vruchtgewassen is het bitterzout (ook wel epsomzout of Magnesiumsulfaat genoemd) dat ik eerder vermeldde ook heel belangrijk voor planten met een mooie diepgroen blad. Diepgroenblad geeft een optimale fotosynthese, een proces dat zon omzet in suiker (eenvoudig verteld). Die suiker zorgt voor de beste tomaten. Bij vruchtgewassen voeg ik de mestkorrels, kalk en bitterzout ook 50% toe bij mijn grondvoorbereiding en 50% voeg ik toe in het plantgat direct aan de wortels van de plant.

Extra meststoffen bij wortelgewassen

• wortelen en pastinaken hebben geen baat bij stikstof, integendeel. De wortelen krijgen veel blad maar weinig wortel. Bovendien krijg op je wortel haartjes die voedingsstoffen ondieper gaan zoeken. En dat is niet wat we willen. De wortel moet diep gaan en lang worden. Wat je wel kunt toevoegen is een handje fosfor (40 gram) per 0,5 lopende meter wortelen uitstrooien in je goed bewerkte grond. fosfor is beschikbaar in de vorm van beendermeel.
• Rode biet : Bieten zijn goede eters en hebben baat bij 60 gram universele biologische mestkorrels per m² bij de grondvoorbereiding. Kweek je Rode bieten om jong te eten, de vorm van een ping pongbal, dan hoef je niet bij te bemesten. Wil je grote bieten, bemest dat 1 maand voor de oogst nog eens met Vinassekali, dan krijg je dikke knollen.
• knolvenkel : knolvenkel mag je op dezelfde manier starten als Rode biet met 60 gram