Vanaf €75,– gratis verzending in Nederland & België*

Welke trays, bakjes, potjes, potten, onderstellen en onderschalen gebruiken in de moestuin

Welke trays, bakjes, potjes, potten, onderstellen en onderschalen

Welke zaaitray gebruiken: trays, bakjes, potjes, potten, onderstellen en onderschalen

Inleiding : Waarom dit artikel

Ik moet meestal niet lang nadenken over wat ik in de checklists zal schrijven. Ik kijk naar de laatste vragen in mijn chat- of mailbox en de inspiratie loopt binnen. Ook op sociale media, krijg ik ook heel veel pijn in de ogen als ik sommige mensen fier hun zaailingen zie tonen. 8 opeengepakte tomatenplantjes met een haarfijne steel die huilen en schreeuwen naar ruimte en licht. Je hebt de foto’s wellicht ook al gezien. Ik had eerder al een artikel geschreven Alles wat ik weet over voorzaaien. Ik had het daar over de principes van voorzaaien, waarom voorzaaien, water en licht, in grote lijnen waarin je kunt voorzaaien. In dit artikel ga ik nog dieper in op waarin je kweekt, niet enkel het voorzaaien maar ook het verspenen en het verder opkweken op het terras bijvoorbeeld.

Na het voorbereiden van de trays en zaai- en stekgrond kun je meteen gaan zaaien.

Wat, waarin zaaien en hoe ?

DEEL 1 - Zaaien in een tray

Ik zaai in een tray om plaats te winnen. Inderdaad de plant komt bij mij in een 12 liter pot op het terras. Maar dat wil niet zeggen dat ik die nu al in een 12 liter pot zal zaaien. Mocht ik dat doen, dan staat mijn huis vol. Ook heb ik in mijn of op de vensterbank geen plaats voor 12 liter potten. In een tray zaai ik altijd in mijn eigen zaai- en stekgrond mix van 3/4 kokosgrond en 1/4 perliet. De tray wordt eerst gevuld met deze aarde en daarna met de zaadjes. In die mix zit weinig voeding dus wanneer het plantje doorgeworteld is in de cellen van de tray moet ik die verspenen naar rijkere grond. Een goede gecontroleerde omgeving in de tray is belangrijk voor het ontkiemen van de zaden. In de kokosgrond zitten wel essentiële voedingselementen zoals natuurlijke kalium, en fosfor in matige hoeveelheid en sporen van stikstof, calcium, magnesium, boor, chorine, ijzer, mangaan, molydenum en zink. kokosgrond is dus heel geschikt om in te zaaien en is ook nog een hernieuwbare bron, turf waar de gewone zaaigrond uit gemaakt is heeft teveel tijd nodig om weer aan te groeien om van een hernieuwbare bron te spreken.

In een tray altijd 1 kluit en enkel zaailingen

Een beetje een rare titel maar ik verklaar me nader. Persoonlijk kies ik er voor om altijd de plugjes uit 1 cel in één kluitje te verplanten. Ik ga die niet meer scheuren of plantjes lospeuteren. Een ander principe is dat ik in trays altijd zaai-en stekgrond gebruik en de zaailingen eenvoudig verspeen zodra ze overgaan van zaailing naar plantje. Bij de meeste planten is dat wanneer het tweede of derde paar blaadjes begint te groeien. Dat is ook het ogenblik dat de voeding uit het zaadje opgebruikt is en dat de zaailingen extra voeding moeten krijgen.

Hoeveel zaadjes per tray ?

Hoeveel zaadjes je in een tray zaait hangt af van welke groente je zaait maar ook van het feit of je nog een selectie wilt maken. Van en paprika‘s heb ik bijvoorbeeld 2 zaadjes per cel gezaaid om de kans op een goede opkomst te vergroten. Zo ben ik bijna zeker dat ik per cel een plantje overhoud. Wat ik dan doe is één zaailing wegknippen met een schaar.

Hoeveel zaadjes per cel ?

Hier hangt het ervan af hoe ik de plantjes wil uitplanten. kropsla, een plant of een courgette plant ik per 1 plantje uit dus ik mik op 1 gezond plantje per cel. In dat geval zaai ik ook één zaadje of als de prijs van de zadensoort laag is, zaai ik er twee om de beste over te houden en de zwakste weg te knippen. Bij dure F1 pas ik dit truukje niet toe. Wil ik meerdere plantjes verplanten in zijn geheel zoals ik dat met peterselie, bloemen, pluksla, rucola, … doe … dan zaai ik meerdere zaadjes in 1 cel. Trays met veel cellen bestaan uit veel kleine vakjes, ideaal voor het zaaien van kleine zaadjes en het opkweken van jonge plantjes. Zaai nooit te dicht in de cel, ik zaai zelden meer als 6 zaadjes in 1 cel. Experimenteer ook eens met verschillende aantallen. Ik weet nu uit ervaring dat wanneer ik 6 zaadjes pluksla uitplant op 10 cm uit elkaar in mijn winter serre tuinkast, dat veel te dicht is. Mijn pluksla Witte Dunsel stond dus vorige winter te dicht opeen en schoot vrij snel op. Volgende keer ga ik ofwel 3 zaadjes met cel zaaien of mijn plugje met 6 zaadjes op 20 cm uitplanten. Het is belangrijk dat je het principe snapt van aantal zaadjes en plantafstand.

Welke soort trays voor welke groente ?

De gewone trays

Met gewone s bedoel ik trays van 51cm op 30cm en een diepte van +/- 5 cm. In onze webwinkel bestaan ze uit hard of zacht plastic en zijn er verschillende diameters. Een harde tray gaat veel langer mee dan een zachte tray, die vaak al na een jaar scheurtjes vertoont. Ik ga van groot naar klein.

trays met cellen diameter +/- 5cm

In die trays zaai ik alle gewassen die ik in bosjes wil uitplanten (zie hoger). Ook de grootste zaai ik in deze tray. De zaden die groter zijn als een halve centimeter echter zaai ik op een andere manier, dat lees je later als ik het over potjes heb. Maar Rode biet, komkommer, augurk, meloen, ... gaan nog in deze tray. Grote pompoenzaden dan weer niet. Soms zul je me wel betrappen met een grote (5 cm diameter) voor kleinere zaden maar dat kan ook met luiheid te maken hebben :)

s met cellen diameter +/- 4 cm

In s met gaten van 4 cm zaai ik een tussenmaat van zaden tussen 2 en 4 cm. spinazie, veldsla, veel bloemensoorten (als je ze al niet in bosjes wil in de grotere s), tomaten, aubergines, , 's, ... Deze tray is ook ideaal als je maar 1 soort wilt kopen, je kunt er heel veel in kwijt.

trays met cellen van +/- 3 cm

Dit is voor de kleine zaadjes die je individueel wilt zaaien, sla bijvoorbeeld, ook koolzaadjes zijn vaak rond de 1mm. Onthoud dat je in de gewone s uit zacht plastic 104 plantjes (3,5 cm) kunt kweken in dezelfde ruimte van een met 73 gaatjes (diameter 4 cm) waar je 73 plantjes kunt zaaien. Maak dus zeker een bewuste keuze in welke s je zaait.

De deep root trays

Er zijn niet alleen lage trays voor ondiep wortelende planten, er bestaan ook hoge zaaitrays voor diep wortelende planten. Sommige gewassen maken heel snel diepe wortels aan. Wanneer de wortels beneden komen kunnen ze niet verder en draaien ze rond op zoek naar voedsel en water maar het enige wat ze vinden is de bodem van je , en echt voedzaam is die niet. De meeste planten worden daar niet gelukkig van en al van in het begin hebben ze een valse start. Zelf ooit al een dag in te kleine schoenen rondgelopen? Daarvoor bestaan er deep root trays, ofwel trays voor gewassen met diepe wortels. Deze hoge zaaitrays zijn speciaal ontworpen om voldoende ruimte te bieden voor diep wortelende en snelgroeiende planten, zoals klimmers en peulvruchten. Ze zijn zo speciaal ontworpen zodat het wortelgestel zich optimaal kan ontwikkelen. In onze webwinkel vind je ze met 60 gaten van 4,8 cm x 4,8 cm in 12 diep. Hier een overzicht waarvoor ik ze gebruik: Erwten, boontjes, Stengelui, ui, prei en tuinbonen.

 

Een onderstel voor de zaaitrays

Omdat je niet in ieder celletje water zou moeten geven, want met een of 10 zou je werkelijk gek worden, en ook omdat plantjes nu eenmaal van onderuit drinken, geef je best water in een bak waarin je s staan, ook wel een onderstel genoemd. Ik gebruik deze twee modellen:

  • Onderstel 53 X 30 X 3,5cm met waterafloop op 1cm van de bodem - Dit onderstel is perfect geschikt voor alle s en je kunt de een beetje opheffen en in het onderstel water geven.

  • Kweekbak zwart dik plastic 56cm x 42cm x 9cm Deense bak - Deze bak is uit dik hard plastic en daar kun je ook later je P7, P9, P11 of zelfs je 5 liter inzetten en makkelijk verplaatsen. Het onderstel is dat net iets te weinig stevig voor en dient enkel voor s.

DEEL 2 - Zaaien in een kweekbakje

In onze webwinkel vind je ook verschillende formaten s van klein tot groot. Je kunt er heel snel mee werken, sneller dan heel veel potjes of een tray vullen bijvoorbeeld. Veel moestuiniers zaaien in een zoals ik zaai in een tray. Met het oog op verspenen. Maar omdat de wortels van de plantjes dan gauw in één kluwen geraken en je die moet zien te ontrafelen zaai ik nooit voor in een . Waarvoor gebruik ik dan wel s ?

Voor het zaaien van kiemgroenten

Een mevrouw uit Frankrijk groeit op grote schaal kiemgroenten met onze zaaitrays. Ze vult ze tot 0,5 cm van de rand en ze houdt de grond vochtig, ze heeft een plankje met handvat gemaakt op de aarde aan te drukken en strooit vervolgens de zaadjes uit op de licht aangedrukte aarde. De vochtigheid van het verdampen van de aarde is voldoende om de zaadjes te doen kiemen. In het weekend verkoopt ze de bakjes op de lokale boerenmarkt.

Voor het zaaien van gewassen die snel groeien en heel makkelijk verspenen

In de s zaai ik ook breedwerpig voor om later te verspenen. Gewassen die snel groeien en in die korte periode geen groot wortelgestel aanmaken. Sla bijvoorbeeld, met koolsoorten zou het wellicht ook nog gaan, tomaten ook (ook al gebruik ik ook s voor mijn tomaten). Je moet het eens uittesten en voor jezelf bepalen van jij het gemakkelijkste vindt.

DEEL 3 - Jonge planten verspenen in potjes

Op bepaalde momenten kun je je jonge plantjes maar beter uit een of een verspenen in de volle grond. Het kan nog te koud zijn buiten maar ook kun je er voor kiezen om je jonge plantjes in potjes te verspenen om ze te beschermen tegen vogels, slakken of andere diertjes die even gek zijn op groentjes als wij. !! Het doel van de plantjes is om ze verder te laten groeien tot de plantjes in het potje goed doorgeworteld zijn. Zorg dus dat je timing goed is in functie van de uitplant. Plantjes die te lang in een potje verblijven krijgen 'rootbound' of wortelverstikking, plantjes die niet genoeg doorgeworteld zijn, zijn lastig om uit te planten.

Welke potjes gebruik ik ?

Ik gebruik om te verspenen drie maten van potjes. De potjes zijn niet de plaats waar de plantjes volwassen worden. De s en s gebruikten we eerder al om plaats te winnen, op onze vensterbank, tuinkast of propagator. Verspeenpotjes geven de planten de tijd, voeding en ruimte om verder te groeien tot jonge plantjes om uit te planten. Afhankelijk van de grootte van de plantjes en de duur dat ze in het verspeenpotje moeten blijven, kies ik mijn potjes. Ik gebruik 3 soorten verspeenpotjes. Ik plaats er meteen ook de gewassen bij die ik er in opkweek tot jonge plantjes om uit te planten :

P7 potjes : 7 x 7 cm omtrek en 8 cm diep
P9 potjes : 9 x 9 cm omtrek en 10 cm diep
P11 potjes : 11 x 11 cm en 12 cm diep

  • Vruchtgewassen : pompoen, courgette, meloen.

  • Wortelgewassen : Knoflook

Aardbeien kweken in ronde potten

DEEL 4 - Welke potten voor welke volwassen plant als je niet in volle grond kweekt?

Kies je ervoor om je groenten, fruit of kruiden volledig op te kweken in potten dan heb je de juiste pot nodig die groot genoeg. Je kan zowat alles in potten kweken op je terras, balkon of plat dak. Een pot moet de grond, voeding en het vocht bevatten die nodig is om een plant blad, bloem en/of vrucht te laten produceren. Ook de wortels van de plan moeten voldoende plaats hebben. De pot moet ook voldoende tegengewicht bieden voor planten die in de hoogte groeien of zware vruchten produceren. Een courgetteplant of tomaten kweken in een P7 potje zal waarschijnlijk geen succes opleveren :) Naast een gebrek aan ruimte voor de wortels, zal de plant ook omkomen van de honger en de pot zal barsten en omvallen door het gewicht. Misschien een een leuke prijsvraag voor mijn YouTube kanaal. Een courgettezaadje planten in een P7 pot en wachten tot het potje omvalt. Wie het dichtste bij zit wint een pakket moestuinplantjes. Wat denken jullie ? Sommige plantjes zijn klein genoeg om meerdere in één pot te zaaien, andere zijn te groot en moeten in per 1 in een pot. De diepte van een pot moet minimum 20 cm zijn en je zult 2 tot 3 keer water moeten geven per week. Een pot met een onderschaal of een Deense bak is heel handig om van onderuit de water te geven. Gebruik je daarbij een deksel, dan helpt dat om warmte en vocht vast te houden, zodat de planten beter groeien. Bovenop water geven spoelt je grond weg en is niet zo goed. Hieronder stel ik je mijn lijst voor van potgroottes per gewas :

Bladgewassen in potten

  • kropsla : 5 liter pot (1 plant per pot)

  • pluksla, Mesclun (Aziatische slamix), Mizuna, Rucola, ... 5 liter pot (breedwerpig zaaien)

  • prei : Plant 18 preiplanten in een 25 liter pot

  • Selder : 8 liter pot (1 plant) of 40 liter pot (5 planten)

  • spinazie : 8 liter pot (3 planten per pot) ; 40 liter pot (plant 10 planten per pot)

  • Warmoes / Snijbiet : 8 liter pot (1 plant) of 40 liter pot (5 planten)

  • Zuring : Groei in een 25 liter pot (zaai breedwerpig en dun uit op 6 tot 8 cm)

Peulgewassen in potten

Koolgewassen in potten

Zaaitray kopen en accessoires

Een zaaitray aanschaffen, dat is echt zo'n moment waarop je denkt: waarom heb ik dit niet eerder gedaan? Zeker als je regelmatig zaden of zaadjes wilt laten kiemen en jonge plantjes wilt laten groeien in een gecontroleerde omgeving. Voor het zaaien binnen is een plastic tray ideaal om de vochtigheid te reguleren. Er zijn tegenwoordig zoveel verschillende trays te vinden, van modellen met kleine cellen voor die fijne, kleine zaadjes tot trays met ruime vakjes die perfect zijn voor grote zaden. Het aantal cellen in een zaaitray bepaalt hoeveel plantjes je kunt kweken, waarbij meer cellen doorgaans kleinere cellen betekent. Het is handig om vooraf even na te denken over welke zaden je wilt zaaien, zodat je een tray kiest die precies past bij jouw plannen. Voor kleine zaadjes zijn trays met veel kleine cellen ideaal, terwijl grote zaden zoals bonen of pompoen juist lekker veel ruimte nodig hebben in grotere vakjes.

Accessoires maken het werken met zaaitrays nog veel fijner en makkelijker. Denk bijvoorbeeld aan een deksel om de luchtvochtigheid hoog te houden, zodat je zaailingen eenvoudig sneller en gelijkmatiger kiemen. Echt zo handig! Een waterreservoir of onderschaal is ook een uitkomst: zo blijft de grond lekker vochtig zonder dat je steeds van bovenaf water hoeft te geven, en je voorkomt dat overtollig water blijft staan. Sommige trays hebben zelfs grote gaten, waardoor je zaailingen heel eenvoudig uit de tray kunt halen en uitplanten in de volle grond of in een pot. Zo beschadig je de worteltjes niet en groeien je plantjes gewoon lekker door. Het tijdig verwijderen van de deksel na kieming bevordert ventilatie en voorkomt schimmelvorming. Met een zaaitray kan je gemakkelijk de plantjes met hun wortelkluit uit de tray halen zonder ze te beschadigen.

Kortom, een goede zaaitray met de juiste accessoires helpt je echt om zaden en zaadjes optimaal te laten kiemen en jonge plantjes sterk te laten groeien. Of je nu net begint met tuinieren of al een ervaren groentenkweker bent, met de juiste tray en accessoires maak je het jezelf een stuk makkelijker én vergroot je de kans op een mooie, overvloedige oogst. Veel plezier in de tuin!

Professionele zaaitrays: wanneer en waarom kiezen voor pro-systemen?

Als je het echt groots wil aanpakken in je moestuin, dan zijn professionele zaaitrays precies wat je zoekt. Deze handige trays zijn speciaal gemaakt voor tuinders die veel zaailingen tegelijk willen kweken - bijvoorbeeld als je groenten, kruiden of bloemen op wat grotere schaal wilt opkweken. Je krijgt stevige trays van hard plastic met vaak veel meer cellen dan de gewone exemplaren. De trays hebben meestal dezelfde buitenmaten, maar de cellen binnen een tray variëren om voor ieder zaadje een geschikte cel te hebben. Zo kun je in één keer een heleboel zaailingen eenvoudig laten groeien, zonder dat je telkens nieuwe bakjes hoeft te vullen.

Wat deze systemen extra fijn maakt, zijn de slimme functies die erin zitten. Denk aan een waterreservoir dat ervoor zorgt dat de vochtigheid altijd goed blijft en je plantjes niet snel uitdrogen. Er zijn ook modellen met een deksel, waarmee je een soort minikasje creëert waarin alles perfect is voor het kiemen en groeien van je zaadjes. Door het stevige materiaal gaan deze trays jarenlang mee, ook als je ze flink gebruikt.

Het gebruik van dit soort zaaitrays is vooral handig als je veel verschillende soorten groenten, kruiden of bloemen wilt kweken, of als je elk jaar veel zaailingen nodig hebt. Ze besparen je tijd en moeite, omdat je in één keer veel cellen kunt vullen en verzorgen. Bovendien kun je je zaailingen makkelijk uitplanten zonder de worteltjes te beschadigen. Natuurlijk kosten ze wat meer dan gewone trays, maar voor enthousiaste tuinders die graag efficiënt werken, zijn deze professionele systemen hun geld meer dan waard.

Tips en advies voor het gebruik van trays, bakjes en potten

Wil je écht het beste uit je zaai-avontuur halen? Dan hebben we een paar handige tips die je leven echt makkelijker maken. Allereerst, en dit is echt belangrijk: zorg dat je grond lekker vochtig blijft, maar ga niet overdrijven met water geven. Want ja, te natte grond zorgt ervoor dat je zaadjes gewoon niet willen kiemen, of dat je kleine plantjes last krijgen van vervelende schimmels. Daarom gebruiken wij zelf altijd trays met goede gaatjes voor waterafvoer, of gewoon een onderschaaltje erbij – zo kan overtollig water lekker wegstromen zonder gedoe.

Ga je voor trays met kleine vakjes? Perfect als je veel zaailingen wilt laten opkomen en groeien. Maar let er wel op dat je plantjes niet als sardientjes op elkaar gepakt staan – ze hebben ook ruimte nodig om sterke, gezonde zaailingen te worden. Trays met wat grotere gaten zijn juist weer handig als je later makkelijk wilt uitplanten naar je tuin of een grotere pot. Trays met kleine cellen worden gebruikt voor het zaaien van kleine zaadjes, terwijl trays met grote cellen ontwikkeld zijn voor grotere zaden of snelgroeiende planten. Bij het zaaien is het belangrijk om voldoende ruimte in de cellen te laten voor de plantjes om goed te groeien, kies je zaaitrays dus groot genoeg. Dan beschadig je de worteltjes niet en groeien je plantjes gewoon lekker door.

Heb je zin om wat creatiever te zijn? Gebruik gerust oude wc-rolletjes als potjes – goedkoop, goed voor het milieu, en je kunt ze zo met plantje en al de grond in zetten. Wel even checken of ze stevig genoeg zijn en niet te snel uitdrogen natuurlijk. Kijk regelmatig naar je zaailingen en geef een beetje water als de grond droog aanvoelt. Met deze tips haal je echt alles uit je trays, bakjes en potjes, en geef je je zaden en plantjes de beste start voor een fantastische oogst!

Alles voor je ambachtelijke hobby's