Kleinfruit rijenteelt aanleggen: stap-voor-stap gids voor je tuin

Rijenteelt betekent dat je je kleinfruit in strakke rijen aanplant, vaak ondersteund met draden of palen. Dit zorgt voor overzicht, gezonde planten en een betere oogst. Het maakt snoeien, verzorgen en plukken veel makkelijker dan losse struiken verspreid door de tuin.

Geschikte gewassen zijn bijvoorbeeld rode bessen, blauwe bessen en kruisbessen. Maar vooral soorten die ranken of steun nodig hebben, zoals doornloze braam, tayberry, Japanse wijnbes en zwarte framboos, doen het uitstekend in een rij.

Een goede voorbereiding van de bodem bepaalt voor een groot deel het succes van je kleinfruit rijenteelt. Dit zijn de stappen die wij zelf hebben gevolgd:

Zorg dat de strook waar je gaat planten schoon is van gras en hardnekkig onkruid. Dat kan door handmatig wieden, maar ook door de grond een jaar af te dekken met bijvoorbeeld landbouwplastic of karton. Na een seizoen is de bodem schoon en luchtig, en heb je veel minder last van concurrerende wortels.

Werk voor het planten een flinke laag compost door de grond. Dit verbetert de bodemstructuur, verhoogt het organischestofgehalte en geeft de jonge planten een gezonde start.

Plant de kleinfruitsoorten in een rechte rij, met de juiste afstand tussen de planten (afhankelijk van de soort). Houd ook rekening met steunconstructies als je gewassen zoals doornloze braam, tayberry of Japanse wijnbes gaat leiden. Later in deze blog vind je een video én duidelijke instructies in tekst waarin ik stap voor stap laat zien hoe wij dit hebben aangepakt.

• Onder de rijen met klimplanten (zoals de Japanse wijnbes en de tayberry) hebben wij gekozen voor een laagblijvende groenbemester met veel klaver. Deze zorgt voor een levendige, bedekte bodem die stikstof bindt en nauwelijks concurrentie geeft aan de hoofdgewassen.
• Onder rijen met losse struiken (zoals honingbessen en appelbomen) werken we liever met een mulchlaag. Wij gebruiken hiervoor een combinatie van karton, smeerwortelbladeren, schapenwol en stro. Dit houdt de bodem vochtig, voedt het bodemleven en onderdrukt onkruid.

Door deze aanpak blijft de grond vruchtbaar en onkruidvrij, terwijl je kleinfruitplanten zich in alle rust kunnen ontwikkelen.

Wanneer de grond voorbereid is, kun je beginnen met het aanleggen én aanplanten van de rijen. Dit vraagt wat werk in het begin, maar je hebt er jarenlang plezier van.

• Palen plaatsen: zet stevige palen om de 4 à 5 meter in de rij. Dit vormt de basis van je ondersteuningssysteem. Onze palen zijn 250 cm lang en komen van Van Vliet Duurzaam Hout.
• Draden spannen: span tussen de palen horizontale draden. Deze dienen als steun voor de planten wanneer ze lange slierten gaan maken, zoals bij de Japanse wijnbes, tayberry of doornloze braam. Het voorkomt dat alles door elkaar gaat groeien en maakt snoeien en oogsten veel eenvoudiger.
• Planten uitzetten: zet iedere 1 meter een plant in de grond. Dat lijkt in het begin misschien wat kaal, maar vanaf het tweede groeijaar vormen zich al volop nieuwe stengels. In onze kleinfruitvideo’s kun je zien hoe snel de rijen zich vullen.
• Aanplanten: maak een plantgat dat groot genoeg is voor de wortels, zet de plant op dezelfde diepte als in de pot en druk de grond goed aan. Geef daarna royaal water zodat de plant goed kan aanslaan.
• Steunen en leiden: bind jonge scheuten voorzichtig aan de onderste draad. Naarmate de planten groeien, kun je nieuwe scheuten langs de hogere draden leiden.

In de video's hieronder laat we zien hoe wij dit in onze eigen tuin hebben aangepakt. Soms zegt beeld meer dan duizend woorden!

Na het aanplanten begint het echte werk: zorgen dat je kleinfruit sterk en gezond groeit. Gelukkig vraagt rijenteelt vooral in de eerste jaren wat aandacht, daarna profiteer je jarenlang van een stabiel systeem.

Snoeien is essentieel om je kleinfruit gezond en productief te houden. Verwijder allereerst dode of zwakke takken zodat de plant zijn energie in gezonde scheuten kan steken. Bij soorten zoals doornloze braam, tayberry en Japanse wijnbes snoei je na de oogst de oude stengels weg. De jonge scheuten die in datzelfde jaar zijn gevormd, leiden we vervolgens langs de draden zodat ze het jaar erop vrucht dragen

In de eerste weken na het planten hebben de jonge struiken regelmatig water nodig om goed aan te slaan. Daarna redt kleinfruit zich meestal goed, maar tijdens droge zomers is extra water geven noodzakelijk. Een druppelslang of druppelirrigatie langs de rijen is ideaal: het bespaart tijd, geeft precies genoeg water en voorkomt nat blad, waardoor de kans op schimmelziekten kleiner is.

Een bedekte bodem is een gezonde bodem. Onder onze klimplanten, zoals Japanse wijnbes en tayberry, zaaien we een laagblijvende groenbemester met veel klaver. Deze zorgt voor stikstof in de bodem, onderdrukt onkruid en houdt de grond bedekt. Bij rijen met losse struiken, zoals honingbessen en appelbomen, gebruiken we mulchmateriaal. Wij leggen een combinatie van karton, smeerwortelbladeren, schapenwol en stro. Dat houdt de bodem vochtig, voedt het bodemleven en maakt onkruid weinig kans.

Kleinfruit houdt van een matig maar constant voedselaanbod. In het voorjaar geven we een handje compost of organische mest. Overbemesten is niet nodig; het risico bestaat dat je vooral bladgroei stimuleert in plaats van vruchten.

Tot slot is het belangrijk om elk jaar even te checken of de palen en draden nog stevig staan. Naarmate de planten voller en zwaarder worden met vruchten, komt er veel gewicht op de constructie te staan. Met goed onderhoud voorkom je dat alles scheef gaat trekken.

Door je planten deze basiszorg te geven, groeien ze uit tot sterke struiken en ranken die jaar na jaar een rijke oogst leveren.

Het leukste moment van de rijenteelt is natuurlijk de oogst. Zodra de zomer aanbreekt, kleuren de rijen vol met sappige vruchten. Het mooie van kleinfruit is dat de soorten elkaar opvolgen, waardoor je wekenlang kunt plukken. Bij ons ziet de oogstkalender er zo uit:

• Tayberry (juni – juli): dit is de eerste die rijp is. De lange, dieprode vruchten zijn een kruising tussen framboos en braam. Ze smaken friszoet en hebben een heerlijk aroma.
• Zwarte framboos (juli): kort na de tayberry volgt de zwarte framboos. Deze levert compacte, donkerpaarse vruchten die je in juni en juli kunt oogsten. Ze zijn wat steviger en ideaal om vers te eten of in jam te verwerken.
• Japanse wijnbes (juli – augustus): deze oranjerode vruchten groeien in een zacht pluisachtig vliesje. Zodra dit openbarst, zijn de bessen rijp. Ze hebben een frisse, zoete smaak en zijn een echte zomerse lekkernij.
• Doornloze braam (juli – september): de laatste in de rij. Vanaf juli beginnen de eerste bramen te kleuren en vaak loopt de oogst door tot in september. Omdat ze doornloos zijn, pluk je ze zonder geprik.

Pluk de vruchten altijd als ze volledig rijp zijn en makkelijk loslaten. Tayberry’s en bramen kun je vaak beter een dagje langer laten hangen voor extra smaak. Bij frambozen en Japanse wijnbes wip je de vruchtjes voorzichtig los met duim en wijsvinger zonder te knijpen.

In de keuken kun je alle kanten op: vers van de struik, door de yoghurt, in taarten en jams of ingevroren voor later gebruik.

Kleinfruit in rijenteelt aanleggen is een investering waar je jarenlang plezier van hebt. Met de juiste voorbereiding, het plaatsen van palen en draden, zorgvuldig aanplanten en een beetje onderhoud, oogst je elke zomer volop heerlijke vruchten. Van de vroege tayberry’s tot de laatste bramen in september – je tuin geeft je week na week verse oogst.

Heb je na het lezen en kijken zin gekregen om zelf een rij kleinfruit aan te leggen? In onze webshop vind je een mooie selectie kleinfruitplanten en materialen die je meteen op weg helpen. Zo kun je dit seizoen al starten en volgend jaar je eigen eerste bessen, bramen en frambozen plukken.