Tomaten kweken in 6 maanden van zaaien tot tomaten oogsten

Ik weet niet waarom maar tomaten kweken is voor mij persoonlijk de teelt waar ik het meest voldoening uit haal. Ik hou van gerechten met veel zuren, misschien is dat de reden. Tomaten kun je ook in bijna alle gerechten verwerken. En eigenlijk kun je zelf heel makkelijk tomaten zaaien. Je kunt tomatenplanten kopen en half mei starten. Je kunt er ook voor kiezen om je tomaten zelf te zaaien, dat doe je half maart. En dat laatste zou ik je ten zeerste aanraden. Je hebt veel meer keuze in kleuren, grootten en smaken.

Dit zijn onze favoriete tomatenzaden:

Maak bij tomaten niet de fout om te vroeg te zaaien. Probeer te wachten tot begin of half maart. De reden ligt bij de groeicyclus van de tomatenplanten. Tomaten kiemen en groeien snel. Tomaten zaaien in februari brengt je in de problemen. Planten van een halve meter hoog die je eind april niet kunt uitplanten omdat er nog een te groot risico is op nachtvorst worden zwak en te groot om binnen te houden.

Je zaait tomaten 5 mm diep in goed vochtige zaai- en stekgrond. Je wil tot aan het kiemen geen water meer geven. Te veel water, water dat blijft staan, kan je zaadje doen rotten voor het kan kiemen en dan is het vaak 'game over' voor je teelt en kan je herbeginnen. Je kunt zaaien in drankbekertjes, P7 potjes of een zaaitray die je op een warme plaats zet. Zorgt dat het water onderaan weg kan als je drankbekertjes gebruikt. Plaats een groeikap over je bekertjes, potjes of tray, op die manier kan je de luchtvochtigheid goed regelen. Groeilicht is nu nog niet belangrijk.

Ik gebruik graag een harde tray met 45 gaten van 4,5 cm diameter en 5 cm diep die ik in mijn propagator plaats. In de propagator bepaal ik met precisie de temperatuur en de luchtvochtigheid met de temperatuur regelaar en de ventilatie roosters. Een temperatuur van 24°C en een vrij hoge luchtvochtigheid zijn een absolute voorwaarde voor de volgende stap. Luchtvochtigheid kun je meten met een metertje maar ik ga af op de condens van het deksel.

In de omstandigheden die je hierboven creëerde kan het zaad optimaal kiemen. De vochtigheid doet de zaadhuls week worden en de warmte schreeuwt : "Wakker worden !!". De kiem groeit en baant zich een weg door de aarde tot aan het grondoppervlak.

Op dit moment komt een nieuwe factor in het spel. De moedermelk van je jonge plant is licht. De 5 tot 10 kilo tomaten in wording heeft nu licht nodig om te groeien. Je kunt je tomaten zaailingen op de vensterbank plaatsen en hopen op een mooi voorjaar. Heb je een veranda die verwarmd is, dan heb je meer kans op mooie, stevige planten. Geef je in deze fase geen licht, dan gaat de jonge plantjes op zoek naar het licht.

Na het kiemen gaan de ventilatieroosters volledig open, de jonge plantjes hou je best in droge lucht. De 2 groeilampen van 6400 Kelvin die bovenaan mijn Geodome propagator liggen floepen nu aan. Het blauwe licht uit de lampen zijn als de uier voor een jong kalfje, lammetje of een ander pasgeboren zoogdier. De jonge plantjes halen hun energie via hun jonge groene blaadjes uit het licht van de groeilampen. Tot de jonge plantjes na de kiemblaadjes hun 1ste paar echte blaadjes hebben en de tweede beginnen piepen in de basis van de plant, kunnen de plantjes in de zaaitray blijven. Controleer regelmatig of je plantjes voldoende te drinken hebben. In het onderstel van de propagator giet ik indien nodig een halve cm water. Via de gaatjes in de tray kan de stekgrond het water van onderuit opslorpen.

Heb je zelf een kweekkasje dan kun je met bovenstaande twee lampen extra licht schenken aan je plantjes

Wanneer je na de kiemblaadjes het tweede paar echte blaadjes ziet piepen, dan mag je denken aan verspenen. Normaal gezien is het nu begin april. Ik bereid mijn potgrond goed voor. Ik kies potgrond voor moestuinen, daar zit alles in wat tomaten nodig hebben. Ik voeg wel nog perliet toe om de potgrond goed luchtig te houden. Perliet is een vulkanisch gesteente dat verhit wordt tot korreltjes die heel goed vocht vasthouden en je potgrond goed luchtig houden. Ik voeg 1 deel perliet toe voor 2 delen potgrond. En ik bedoel hiermee het volume. Als ik 2 inhoudsmaten potgrond gebruik, meng ik er 1 inhoudsmaat perliet onder. Ik maak p9 potten klaar die voor 2/3 gevuld zijn met potgrond voor moestuinen.

Vervolgens lepel ik met een soeplepel de cellen uit van de tray met 54 gaten en plaats ik de kluitjes in de P9 potjes. Daarna vul ik de zijkanten op met potgrond voor moestuinen met perliet korrels. De kiemblaadjes mogen onder de grond zitten, je mag de aarde opvullen tot 2 cm onder de eerste blaadjes van je tomatenplanten. Zorg wel dat de eerste echte blaadjes net de aarde niet raken. Druk je aarde stevig aan maar niet te hard natuurlijk. Naar goede gewoonte zet ik de P9 potjes in een onderstel waar ik water in giet zodat aarde goed het water kan opzuigen. Het kan zijn dat je planten even van slag zijn maar lang zal dit niet duren.

Intussen hebben je jonge planten iets minder behoefte aan warmte. Kamertemperatuur of zelfs iets minder is prima. Maar licht blijft een voorwaarde om goede planten te kweken. Gelukkig heb je nu al iets langere dagen en de zon kruipt dag per dag hoger in de lucht. Dat betekent dat je de planten overdag in de serre of tuinkas kunt zetten. Zolang de omgevingstemperatuur op die plek niet onder de 10-12 graden gaat, kunnen je planten in je serre of tuinkas houden. Ik neem tot 15 april de planten 's avonds binnen en zet ze nog even onder groeilampen, vanaf 15 april neem ik ze enkel nog binnen wanneer er koud weer voorspeld wordt, onder 10 graden is een goede richtlijn. Een groeistop zou heel erg jammer zijn voor je planten.

Heb je een goede potgrond voor moestuinen gebruikt dan hoef je in april geen extra voeding meer te geven aan je potgrond. Er zit voldoende voeding in voor de eerste 6 weken. Je hoeft dus tot de maand mei zeker geen extra voeding geven aan je tomatenplanten. Doe je dat wel, dan krijgen je planten gekrulde bladeren, zie later. Heb je gelige bladeren, voeg dan een topje van een mes magnesiumsulfaat of bitterzout toe bovenaan je potjes en begiet de plantjes bij uitzondering op de aarde. Voeg aan dat water een vierde van de aanbevolen hoeveelheid vloeibare tomatenmest toe. Enkel bij gele bladeren, zeker niet bij opkrullende bladeren want dat betekent dat je plant te veel voeding heeft.

Water geven is uiteraard wel nodig. Voel hoe zwaar de potjes zijn om te bepalen of ze nog voldoende water bevatten, op de duur weet je perfect het verschil tussen een te droge en een goed vochtige plant. Geef zeker niet te veel water, dan wordt je plant lui en ontwikkelt ze geen stevig wortelgestel. Zorg er ook voor dat je tomatenplanten niet uitdrogen. Volledige uitdroging betekent weer een groeistop en dat moeten we vermijden. Onder normale omstandigheden is 1 à 2 x per week water geven goed. Is het een extreem warme lente, dan kun je toch om de twee dagen het gewicht van je potjes controleren. Zo voel je of er nog voldoende water is voor je jonge planten. Normaal gezien krijg je nog geen bloemetjes in april. Het is eigenlijk het teken dat je te vroeg geweest bent met zaaien wanneer je in april al bloemetjes hebt.

Ik zal dit in mensentaal proberen uit te leggen.

Een tomatenplant heeft in de serre een levensduur van 5 maanden. Mei, juni, juli, augustus en september. Alle energie van moeder natuur wordt best zo goed mogelijk verdeeld in die 5 maanden. Ik verklaar me nader. Als hobby kweker maakt je tomatenplant zo een 6 tot 8 trossen tomaten aan in je serre of tuinkas en 4 tot 6 trossen tomaten in de openlucht. Wanneer je in april al 1 tros bloemetjes hebt, betekent dat je in mei al drie trossen hebt met de eerste groene vruchten op de onderste tros. Deze kunnen nog niet rijpen omdat de zon nog niet genoeg kracht heeft.

De verticale positie die de zon van eind juni en eind augustus heeft is goed om tomaten af te rijpen. De reden waarom tomaten niet vlot rijpen voor eind juni is dezelfde reden waarom tomaten in september en oktober niet vlot afrijpen. Wil je meer weten over het rijpen van tomaten lees dan zeker ook het artikel Help, mijn tomaten worden niet rood :

Wanneer je te vroeg begint met je teelt, dan heb je in het begin van de rijpingsperiode eind juni 3 of 4 trossen groene tomaten. In die situatie moet je plant alle energie stoppen in het afrijpen van 3 of 4 trossen tomaten en dat is niet zo goed. Je krijgt zo minder smaak want smaakt ontwikkelt zich tijdens het rijpingsproces. In de twee top rijpingsmaanden heb je best van begin juli de ene rijpende tros na de andere, geen 3 of 4 trossen ineens. Zo kan de energie van de zon en uit je bodem vanaf eind juni verdeeld worden over aanmaak van nieuw blad, nieuwe bloemetjes, het vormen van nieuwe vruchten en het afrijpen van tros tot tros. Mik met je tomatenplanten dus op 1 tros groene tomaten eind juni. Maar als je deze kweekgids volgt komt dat normaal goed.

Even een video tussendoor over hoe ik mijn tomaten uitplant :

In de tekst hier boven las je al dat je best niet te vroeg begint voor een lang seizoen. Ik heb mijn tomaten vroeger ook nog vroeger gezaaid maar dan had ik te veel afrijpende tomaten op hetzelfde moment. En eind augustus is het 'game over' voor je plant, geen nieuwe tomaten meer en dat willen we niet. In mei heb ik liefst planten van 20-30 cm hoog met een donkergroen stevig blad. Heb je opkrullende bladeren, dan hebben je planten stress door te veel voeding of omdat ze het 's nachts te koud hebben. Omdat ze met hun energie geen blijf weten en stress hebben, krullen de bladeren op. Ook planten in een te kleine pot kunnen dit stressverschijnsel vertonen. Verwar dit verschijnsel niet met water tekort, het zal niet helpen om extra water te geven, integendeel. Hou je planten nog steeds ten allen tijd boven de 10 graden. Een temperatuur schok is niet goed voor je jonge plantjes. En dan wordt het midden mei ...

Tomatenplant met gekrulde bladeren wijst op stress

Wanneer de Ijsheiligen het land uit zijn (half mei), zal het normaal niet meer vriezen. Maar hou voor alle zekerheid toch het weerbericht voor jouw streek in het oog. Tomatenplanten kunnen absoluut niet tegen de vorst. Als je wilt je tomaten kweken in openlucht, is het extra belangrijk om het weerbericht aandacht in de gaten te houden. Ik gebruik hier voor deze site. Je kunt er een 14-daagse voorspelling opvragen. Deze is niet altijd accuraat maar geeft wel een richting aan van waar het met het weer heen gaat. Maak de grond waar je gaat planten over al los en verspreid je tomaten mestkorrels over het ganse oppervlak. De wortels van tomatenplanten groeien niet alleen in de diepte maar ook zijwaarts op zoek naar water en voeding. Geef dus niet enkel voeding en water bij de voet van de plant, maar op het volledige oppervlak.  Let wel op voor opspattend vocht, tomatenplanten hebben boven de grond niet graag water. 

Vroeger maakte ik steeds plantgaten met een diepte van de potten waarin mijn plantjes zaten. Nu maak ik het gat 2 tot 3 keer dieper en breder. Niet dat ik het plantje nu dieper plant als vroeger maar ik bewerk en voed de aarde veel dieper dan mijn plantdiepte. Zo is de grond rondom de kluit die je uitplant de eerste grond waarmee de wortels van de plant mee in contact komen. Is dat een gecompacteerde arme grond dan krijgt je plant het gevoel dat ze veel te kleine schoenen aan heeft. Zo kun je het beste vergelijken. Plant je plant zo diep dat de onderste blaadjes net de grond niet raken.

Mijn P9 potten zijn 9 cm op 9 cm en 10 cm diep. Ik maak een gat in mijn moestuin grond van 20 op 20 cm en 25 cm diep. Ik neem hiervoor geen meetlat, het blote oog is goed genoeg, het komt ook op geen centimeter. Ik vul het gat weer op met 50% van de tuingrond die ik uitschepte en 50% Vivimus aanplantingsgrond. Ik werk ook in laagjes en meng dan met mijn handen om de 2 à 4 laagjes zodat de grond goed gemengd is en de structuur optimaal. In het plantgat voeg ik ook in totaal twee handen vol tomaten mestkorrels, die gooi ik ook tussen de laagjes door in het grote plantgat. In Vivimus zit niet per sé veel voeding, Vivimus voeg ik toe voor de goede bodemstructuur en de mineralen die er inzitten. Wanneer het plantgat weer opgevuld is, dan maak ik met een bloembollen planter of een schopje een gat in de mix van tuinaarde, Vivimus en tomaten mestkorrels dat groot genoeg is voor de aardekluit van mijn plantje. De planten hebben nu alle componenten rondom zich om heel productief te worden. Probeer een groter plantgat, iets meer werk maar je krijgt zo veel meer tomaten voor je inspanning.

Zet de planten niet te dicht bij elkaar, maar respecteer de plantafstand. Zelf hou ik voor tomaten in openlucht 70-80 cm aan tussen de planten.  In de serre of tuinkas 60-70 cm. Hoe dichter je ze op elkaar plant, hoe sneller ze schimmels zullen krijgen omdat ze niet snel genoeg kunnen opdrogen.

Heb je compacte planten waarbij de bladeren dicht bij elkaar staan, plant deze dan uit zoals hierboven beschreven. Je kunt ze planten tot aan de eerste echte bladeren. Ik zou de aarde nog iets dieper bewerken dan op de afbeelding.

Compacte Tomatenplant uitplanten (plantgat nog iets dieper maken en nog een laag compost (of Vivimus) en tomaten mestkorrels er onder voorzien)

Heb je gestrekte planten die bijvoorbeeld niet genoeg licht kregen en er zelf naar op zoek zijn gegaan. Of heb je planten die heel dicht bij elkaar gestaan hebben, dan moet je die niet weggooien, je kunt ze perfect laten verder groeien tot volwaardige planten. Maak ik dat geval in plaats van een plantgat, een plantgeul en plant de tomatenplant op haar kant. Verwijder de onderste bladeren en laat de plant boven de grond komen aan de tweede echte bladeren. Kweek ze verder op als een gewone plant.

In de natuur staan geen tomatenspiralen. Ook komen er geen touwen uit de hemel waaraan je je tomaten kunt geleiden. Je zou ook perfect je tomaten over de grond kunnen laten kruipen. Maar omdat schimmels een grote uitdaging zijn en je ook meer planten kunt kweken als je in de hoogte werkt, ondersteunen we de tomatenplanten. Breng de steun aan bij de uitplant, zo moet je de wortels van de planten niet beschadigen later. Loop wekelijks door je tomatenbedden en geef de planten steun. Als je tomaten buiten in openlucht wilt kweken kan je werken met tomatenspiralen waarbij je de planten in wijzerzin doorheen het spiraal geleid. 

Dat is een goede methode maar ze is beperkt in de hoogte van het spiraal. Sommige mensen gebruiken bamboestokken die ze naast de plant zetten. Met een bindbuis houden ze dan de plant dicht tegen de bamboestok. Kweek je tomaten in een serre of tuinkas, dan is tomaten kweken op touw ideaal. Heb je de mogelijkheid om een constructie te maken boven je tomatenplanten waar je een touw kunt laten zakken, dan kun je de tomaten op een heel natuurlijke wijze ondersteunen.

Wacht tot je planten 30-40 cm hoog zijn en voldoende ingeworteld. Breng een touw naar beneden en maak het touw vast met een tomatenclip aan de onderste of tweede internode. De internode is de plaats op de stam van de plant waar de eerste bladeren zitten. Span het touw niet te strak, geef het touw wat speling zodat ze de plant niet verstikt. Wanneer je de plant 10 tot 15 cm links en rechts kunt bewegen zit je goed. Een tomatenclip heeft een gedeelte waarin je het touw kunt vastklikken en een gedeelte dat rond de stam van je plant gaat. Geef de plant twee tot drie windingen rond de plant zodat de plant aan de basis iets steviger aan het touw vastzit. Het touw zit niet vast in de grond, het is dus de stevigheid van je plant die alles bepaalt. Maar geen nood, tomatenplanten zijn stevige jongens of meisjes en kunnen tegen een stootje. Blijf de plant vastzetten met clips naarmate ze groeit. Om de 30 cm is meestal voldoende, je oog is ook hier een goede raadgever.

In de internodes van je tomatenplant groeien nieuwe scheuten, die kunnen zo groot worden als een gewone tomatenplant. We noemen ze niet voor niets dieven. Om te vermijden dat die scheuten met de voedingsstoffen uit je moestuin gaan lopen, verwijder je ze best. De dieven worden ook wel okselscheuten genoemd. Verwijder ze niet te jong, want dan krijg je ze meestal niet volledig los van de plant. Wacht je te lang, dan kan de dief al heel dik zijn en moeilijk te verwijderen. Normaal knapt de scheut mooi af bij een gezonde plant. Gaat het niet zo vlot, ontsmet dan een scherp mes en snij de dief door een paar mm van de stam van je tomatenplant. Als je dan toch elke week je ronde doet in je tomatenbed om je planten te geleiden, controleer je planten dan ook meteen op dieven en verwijder ze. Kijk van onder naar boven en controleer je volledige plant. Dieven is erg belangrijk, zeker bij het kweken van tomaten in openlucht. Door te dieven, oftewel de okselscheuten te verwijderen, creëer je een mooi, strakke plant. Wanneer je tomaten in openlucht kweekt is dat erg belangrijk omdat je zo beter kunt opbinden en je door het wegnemen van de zijscheuten automatisch een betere luchtcirculatie krijgt.

Let op. Er schuilt een groot gevaar bij het dieven. Verwar de groeitop niet met een dief. Sommige mensen verwijderen per ongeluk de groeitop en niet de dief. Kweek in dat geval verder met de dief, hij zal zich gedragen als de verlenging van je plant.

Je hebt bij tomaten twee grote hoofdgroepen : determinate tomaten, ook wel struiktomaten genoemd en indeterminate tomaten. De struiktomaten groeien maar tot een hoogte van ongeveer een meter en moet je niet dieven, ze groeien in de breedte en hebben hun okselscheuten nodig om veel vruchten te produceren. Je moet de plant ook minder geleiden in de hoogte maar hoofdzakelijk in de breedte ondersteunen met touw, dat is vaak moeilijker dan verticaal geleiden. 

In onze webwinkel van Plukkers vind je zowel zaden voor struiktomaten of determinate tomaten rassen als indeterminate rassen die je verticaal moet geleiden en dieven. De indeterminatie zijn het meest productief. Heb je zijkanten in je tuinkast of moestuin tunnel serre met minder hoogte, plant dan aubergines , pepers en paprika 's en in de hogere stukken indeterminate rassen die je moet geleiden en dieven.

Normaal gezien hebben je tomaten voor de eerste weken voldoende voeding uit de tomaten mestkorrels die we bij de uitplant toevoegden in het plantgat. In mei moet je dus nog geen voeding toedienen. Water geven is wel belangrijk, zeker als de temperaturen in je goed verluchte serre oplopen tot 40-45 graden. Geef niet enkel water rond de plant. Tomaten hebben een breed wortelgestel dat heel wijd uitzwermt.

Het kan zijn dat je in mei al groene tomaten had maar als je half maart gezaaid hebt zoals aanbevolen, heb je begin juni je eerste groene tomaten en al 1 of 2 trossen bloemetjes daarboven. De zon komt steeds verticaler te staan en eind deze maand krijgen je tomaten het beste licht om te groeien en te rijpen. Je zult merken dat die eerste groene tomaten in mei (wanneer je eerder zaaide) het moeilijk hebben om te groeien en zeker om te rijpen. De zon is nog niet sterk genoeg om de groene tomaten af te rijpen.

Je planten die begin juni tussen de 80 en 120 cm groot zijn hebben heel veel groeikracht, zeker ook de dieven. Je zult ook zien dat de ene soort compacter groeit dan de andere. Kerstomataten groeien doorgaans sneller dan vleestomaten. Deze stap moet je gedurende het hele seizoen blijven herhalen. Dieven is heel belangrijk zodat de groei naar je tomaten gaat en niet naar extra blad of zijscheuten.

Er zijn ook veel mensen die hun tomaten gewoon invriezen in zakjes om dan in de soep te verwerken, daar is minder werk aan als steriliseren. Maar dan heb je wel een grotere ijskast nodig. Steriliseren is één keer energie verbruiken en daarna niet meer. Je kunt je steriliseer potten met allerlei groenten gewoon in een kelder of koele berging bewaren.

Je kunt in het seizoen (maart tot en met mei) ook tomatenplantjes bestellen in de webwinkel van Plukkers.

Ik hoop heel erg dat je zult overwegen om je eigen tomaten te kweken. Of wanneer je al tomaten kweekt je nog enkele tips hebt kunnen opdoen om nog meer succes te oogsten. Als ik maar één groente zou mogen kweken in mijn moestuin, dan zou het zeker de tomaat zijn. De zuren en de smaak van verse tomaten uit eigen tuin, daar kan niets tegen op.

Vond je deze informatie waardevol, dan zou het heel fijn zijn mocht je ook overwegen om je moestuinspullen aan te kopen in onze webwinkel . Je aankopen maken het mogelijk om nog meer (jonge) mensen te overtuigen van de meerwaarde van de moestuin voor je eigen lichaam en geest en ook voor de planeet.

Veel succes met jullie tomatenteelt.

Groetjes Tom