prei kweken in 3 seizoenen : Zomer, herfst en winter 13 kweektips

Dit artikel heb ik samen met Wijnand Westerink geschreven, een tuinier in hart en nieren die zijn jarenlange ervaring over prei kweken met jullie wil delen. Wijnand ontkracht enkele misverstanden over de preiteelt en geeft ons enkele van zijn beste tips om deze heerlijke groente te kweken

Inleiding : Zelf gekweekte prei is zo veel beter

De kwaliteit van zelf gekweekte prei uit eigen bodem met veel compost, organisch materiaal en humus is zoals Champions League vergelijken met amateurvoetbal klasse D. Hetzelfde maar toch niet te vergelijken. Je kunt jonge prei klaarmaken als asperges in de bruisende boter gebakken. De lekkere witte schachten van volwassen prei kun je heerlijk gestoofd eten en het blauwgroene gedeelte van de preiplant geeft dan weer smaak aan iedere groentebouillon of soep. prei kweken is makkelijk. Je kunt prei zaaien met tussenpauzen van januari tot april en preiplanten oogsten van eind augustus doorheen de winter tot februari.

Zoals de meeste andere groenten, oogst je betere, mooiere preien in een zonnige positie met grond die propvol organisch materiaal, compost en humus zit. Volg hier de verschillende basisprincipes van prei kweken.

1. prei kweken is net geen Vivaldi, amper drie seizoenen

Je kunt prei kweken in drie verschillende teelten. De zomer-, herfst- en winterprei. preiplanten voorkweken (van zaad tot uitplant) duurt bij alle teelten 80 – 90 dagen. Voor een goed teeltschema is het belangrijk om te weten dat de groeiduur na het planten enorm varieert . Zomerprei is klaar in 80 tot 100 dagen, herfstprei doet er 80-180 dagen over en de winterprei blijft zo een 180-300 dagen in je moestuin. prei is nauw verwant met de ui-soorten (allium) en geeft toe, de geur van een vers opengesneden prei ... lijkt inderdaad een beetje op ui. En soms als je prei schoonmaakt wordt je spontaan emotioneel en komen de tranen je in de ogen.

2. prei kweken voor zeer voedzame maaltijden

Hier een korte opsomming van de voedingswaarden in 100 gram prei :

• 130 kilojoules
• 2 gr eiwit
• 0,3 gr vet
• 5 gr koolhydraten
• 250 mg kalium
• 5 mg natrium
• 60 mg calcium
• 1 mg ijzer
• 30 mg fosfor

De gehaltes van de vitamines en voedingsstoffen variëren enorm tussen de witte en groene delen van de prei. Waarbij in de groene delen de meeste vitamines voorkomen. Gooi ze dus niet weg in de keuken maar verwerk ze in een stevige soep. Hmmm, heerlijk om te drinken als je even pauze neemt in de moestuin. Je kunt er meteen weer tegenaan.

3. prei kweken - Welke rassen kies ik ?

De rassen kunnen ingedeeld worden in zomerprei, met lichtgroene badkleur, een relatief lange witte schacht en een zachte structuur. Daardoor snel te gebruiken want ze kunnen niet zo goed tegen herfstweer. Voorbeelden zijn Zwitserse Reuzen en Bulgaarse Reuzen. Deze laatste eet je best meteen want hij takelt snel af in de herfst. Bulgaarse Reuzen zijn in bepaalde gevallen iets gevoeliger aan virussen maar ze zijn wel minder gevoelig voor trips.

Over het algemeen worden vooral Herfstreuzen types gebruikt en aanbevolen. Herfstprei heeft een vrij korte tot matig lange schacht en het blad is breed, grijsgroen en dik. Het herfsttype is de Blauwgroene Herfst, deze hebben ook een opgerichte bladstand en zijn minder gevoelig voor ziektes

En als laatste is er nog de winterprei, met donkergrijsgroen blad, wat niet te breed is. Heeft matig dik en korte schacht, maar heeft wel een goede winterhardheid. Voor winterprei kun je het beste de Blauwgroene winter gebruiken.

Hier vind je al onze soorten prei

4. In welke grondsoort kweken we prei

De grond moet goed los zijn, dus goede toegang van lucht en goed vochthoudend. prei vraagt om een diep losgemaakte grond, een vaste laag is altijd ongewenst. De wortels van prei zitten voor 65% in de bovenste 25 cm, 25% in laag 25-50 en 10% lager dan 50 cm. Ook zandgrond is prima voor prei, als het maar voldoende vocht kan vasthouden. In zandgrond kun je best uit de voeten met een woelvork, in zwaardere grond kun je er voor kiezen om diep te spitten als je daar de zin voor hebt.

prei heeft voorkeur voor grond met “oude kracht” (Dat is als zonder nieuwe bemesting toch preigroei mogelijk is. Stikstof komt dan beschikbaar door afbraak van de al aanwezige organische stof in de bodem. De ideale zuurtegraad voor prei is een pH tussen de 5,8 en 6,8 en een humus-percentage van 5% tot 8%

5. Ideale bemesting voor de preiteelt

prei houdt van goed bemeste grond met veel organisch materiaal. Kun je beschikken over stalmest van koeien in het najaar, dan kun je ongeveer 1 kruiwagen stalmest per 15 m2 uitvoeren voor de winter. Onverteerd organisch materiaal moet altijd ruim van te voren ondergewerkt worden. prei groeit minder goed als er in het voorjaar onverteerde stalmest of veel plantenresten in de grond gebracht wordt. Heb je geen stalmest ter beschikking, kun je ook compost aanschaffen via de webwinkel van deze site.

Als de prei wat licht van kleur wordt, moet er een extra stikstof houdende bemesting toegevoegd worden, bloedmeel is hier uitstekend voor. prei houd er ook van dat tijdens het groeien het meerdere keren wat extra bemest wordt. Vooral op zandgrond is dit belangrijk. Heb je houtas beschikbaar dan kun je dit ook voor het poten van de planten over de grond strooien en inwerken. prei vind wat extra kalium fijn. Je kunt ook Vinassekali gebruiken als je geen propere houtas ter beschikking hebt.

6. prei zaaien - de opkweek van je preiplanten

Er kunnen 3 periodes van zaaien onderscheiden worden. Begin januari, binnenshuis bij warmte, wordt de zomerprei gezaaid (groeilampen zijn hier handig om goed op te kweken). In maart, buiten onder platglas of tunnel, zaaien voor de herfstprei en in april buiten voor de winterprei. De zomerprei wordt in maart gepoot als ze 3 á 4 mm dik zijn. En de andere (herfst en winter) prei wordt gepoot 13 weken na het zaaien (+/- 90 dagen, zie eerder in dit artikel). De planten moeten dan ongeveer 6 mm dik zijn. Elke week afwijking van de 13 weken kost ongeveer 5% opbrengst! Het zaadverbruik is ongeveer 3 gram zaad per m2.

7. Jonge preiplanten uitplanten - een specifiek werkje

Er bestaat een misverstand rond het uitplanten van prei. Voor het poten beslissen veel moestuiniers om de preiplanten in te korten. Niet doen ! Niet de bladeren en niet de wortels. Dit geeft altijd een mindere opbrengst! Natuurlijk zal er gezegd worden “ik krijg altijd mooie prei na het inkorten”, maar als de planten niet ingekort waren dan zou de opbrengst altijd ongeveer 10% hoger geweest zijn. Alleen zie je dat niet aan één prei. Doe eens de test, je zult versteld staan.

Het poten van prei kan op verschillende manieren. Enerzijds kun je poten in ponsgaten van 15-21 cm diep, doorsnede maximaal 3,5 cm. De plantafstanden die je best aanhoud zijn 25 cm tussen de rijen en 10 cm tussen de planten (zomerprei) en 45 cm tussen de rijen en 15 cm tussen de planten (herst- en winterprei). De ponsgaten kun je maken met een preiplanter. Een preiplanter zorgt er voor dat het planten zeer snel en moeiteloos gaat. Klik op de foto hierboven voor meer info. Het hart van de prei moet dan net boven de grond blijven.

Zelf heb ik altijd de duizenden preiplanten “gewoon” met de hand gepoot. Steek je hand in de grond, maak een gaatje, preiplant er in en dicht drukken. Deze pootwijze geeft ook heel goede resultaten. Belangrijk is wel dat je na het poten in de ponsgaten de planten aangiet met 100ml water. De planten die je met de hand plantte moeten besproeid worden om ongestoord door te kunnen groeien.

8. Geplante prei water geven is heel belangrijk

prei stelt hoge eisen aan de waterhuishouding! Enkele dagen wateroverlast geeft al duidelijk slechtere prei en droogte is ook niet goed. prei heeft over de hele groeiperiode 380-400 mm water nodig. Water geven is dus meestal nodig. Als prei maar 220 mm krijgt zal de opbrengst zowat halveren! Bij meer dan 400 mm neemt de opbrengst ook weer af. Dus is het gebruik van eenvoudige regenmeter belangrijk, om de volumes regen in de gaten te houden. 1 mm minder water geeft 20 gram minder prei per m2. Geef na het planten meteen 10 mm water per m² of giet bij de ponsgaten 100 ml per ponsgat. Heb je dus geen overvloed aan water op je moestuin, kies dan eerder voor ponsgaten met een preiplanter in plaats van poten met de hand.

Het beregenen moet goed over de hele periode verdeeld worden, niet één keer veel water geven en dan stoppen voor een tijd. Je mag ook zeker niet wachten tot de grond droog is. Er is een eenvoudig testje. Je kunt weten wanneer je water moet geven bij zandgrond wanneer de grond nog iets vochtig aanvoelt op een diepte van 25 cm diepte. Dat is de diepte waar het grootste deel van je wortels zitten. Bij zavelgrond of leemgrond moet je nog worstjes kunnen kneden. Na september hoef je geen water meer te geven.

Tip ! De eerste 2 mm bij het water geven verdampt meteen en daar heb je dus niets aan. Het beste is om tussen de 10 en 15 mm water per keer te geven in kleine druppels. In plantgaten is dat 100 tot 150 ml, als je de volledige oppervlakte begiet is dat 10 tot 15 liter per vierkante meter.

9. prei aanaarden of niet aanaarden, dat is de vraag

prei aanaarden is aarde van naast de rij gepote prei ophogen naar de basis van je prei. Zo krijg je langere witte schachten aan je prei, zeggen velen. Maar prei aanaarden wordt door veel doogewinterde moestuiniers ook sterk afgeraden. Door een heuvelrug te maken waar je prei staat, komt er veel aarde tussen de bladeren van je prei te zitten. Veel telers in de moestuin zeggen me ook dat je schachten wel langer worden bij aanaarden, maar dat ze ook minder dik worden. Dus dat je winst in de hoogte verloren gaat in de dikte van je prei.

De waarheid zal wel ergens in het midden liggen en ik ben er van overtuigd dat als je nu aanaardt of niet, je steeds mooie prei kunt kunt kweken met de instructies uit dit artikel. Ik zal dit jaar niet aanaarden, ik heb veel last van de mineervlieg en preimot dus hoe minder ik mijn insectengaas moet opheffen, hoe beter.

10. prei en wisselteelt - je kunt niet elkaar jaar op de dezelfde plaats prei kweken

prei moet een minimaal vruchtwisseling van 1 op 3 hebben, let op dat prei ook niet na ui geteeld mag worden! Ook aardbeien als voorvrucht geeft slechtere resultaten. prei kun je goed telen na gewassen die zwaar bemest zijn geweest met organische mest. (kolen, aardappelen). prei zelf laat grond achter die een goede structuur heeft doordat prei zo sterk wortelt. Hou er wel zeker rekening mee dat de grond na een teelt prei arm aan voeding is. Hier moet je rekening mee houden bij bemesten van je volgende gewas.

11. Aantastingen op je prei - pas op voor verdriet in je preibed

Je mag er niet aan denken de prei, die je sinds januari verzorgde als je eigen kinderen, ten prooi zou vallen aan ziektes of aantastingen. prei is een gewas dat in de reguliere tuinbouw veel wordt bespoten om goede prei te kunnen oogsten. Op de moestuin is het juist een gewas dat weinig last heeft van allerlei aantastingen en daarom ook uitermate geschikt is om in een moestuin voor eigen gebruik te telen.

preimot en preivlieg zijn beestjes die prei behoorlijk kunnen beschadigen. Zie je dat je prei niet groeit of zie je bij het oogsten gangetjes in de schachten dan heb je waarschijnlijk bezoek gehad van beestjes. Heb je daar veel last van, dan kun je het beste onder insectengaas telen. Doordat de preivlieg in de grond verpopt, kunnen ze dus al onder het insectengaas zitten als ze uitkomen en alsnog schade veroorzaken. Plaats je insectengaas dus op tijd. Kies voor een zeer fijn gaas voor prei. De gaatjes van het preigaas in onze webwinkel zijn 0,27mm x 0,77mm.

De rupsen van preimot kun je verdrinken. Op hun weg naar beneden verdrinken ze in de oksels van de preibladeren als daar water in is blijven staan. Bijvoorbeeld door regen, maar natuurlijk ook door het begieten van de planten. Trips en uienmineervlieg kunnen wel op prei komen, maar je hebt er niet veel last van.

12. Ziektes op je preiplanten

Van de schimmelziekten die kunnen voorkomen, zoals purpervlekkenziekte, rozerot en roest is roest het meest zichtbaar. Als het gaat vriezen verdwijnt roest weer. Maar als je een vroege (augustus) aantasting hebt, kan het er wel voor zorgen dat de planten slecht groeien en zelfs doodgaan. Roest kun je voorkomen door open te beplanten (niet dicht bij elkaar), niet te veel stikstof en voldoende kalium. Maar vooral hygiëne is belangrijk. Zorg dat er geen besmette planten op tuin overwinteren en gooi preiafval met roest bij het groenafval en niet op composthoop. De andere twee schimmelziekten purpervlekkenziekte en rozerot kun je als particulier niet echt bestrijden. Zorg voor gezonde planten en goede teeltwisseling, meestal heb je er dan geen erge last van.

13. Mijn teelt 2017 van zaad tot oogst

In 2017 filmde ik mijn teelt zomerprei van zaad tot oogst. Je ziet in de verschillende fases van de teelt wat er gebeurt. Maar zoals iedere moestuinier heb ik weer al heel wat bijgeleerd dat ik dit jaar zeker anders zou doen.

https://www.youtube.com/watch?v=o8EQY-4xs4U

Tot slot

Hopelijk zijn jullie helemaal gemotiveerd om dat preizaad in de grond te knallen. Ik start er in ieder geval binnenkort mee en hoop van jullie het zelfde. Vind je de informatie uit dit artikel waardevol, deel het dan met je vrienden en kennissen. Wie weet krijgen ze ook de moestuinmicrobe te pakken. Je kunt de sociale media knoppen gebruiken in dit artikel.

De werking van de site kun je een duw in de rug geven als je beslist om in onze webwinkel je moestuinspullen aan te kopen. Veel succes met je preiteelt en graag tot een volgende.

Groeten Tom